Aile İçi Şiddetin Bilinmeyen Yüzü: Sarsılmış Bebek Sendromu

[Dogru_Yol 111]

Aileler, bebeklerinin ağlaması nedeniyle çileden çıkıp, bebeği kollarından ya da göğüslerinden tutarak sallayabiliyorlar.

Bu olay sonucu ortaya çıkan sarsılmış bebek sendromu, tahmin edilenden daha sık karşılaşılan bir durum. Üstelik bebeğin yaşamına zihinsel engelli devam etmesine, hatta ölümüne bile neden olabiliyor.

Geçtiğimiz günlerde bir anne ile tanıştım, iki gözü iki çeşme, çok stresli bir hamilelik geçirdiğini, şimdi de 40 günlük bebeğinin eşi tarafından 3-4 kez sarsıldığını söyleyerek benden yardım istedi. Bu arada anne 39 yaşında ve ilk bebeği, baba ise 35 yaşında ve ikinci kez baba! Efendim, baba bebeğin ağlamalarına dayanamıyormuş ve sussun diye bebeği sarsıyormuş. Zaten anne, 'babanın bebeğe sinir olduğunu da hissediyorum' diyor. 'Kendisiyle eskisi gibi ilgilenemediğim için bebeğe kızıyor, 40 gündür sevişemememizin nedeni olarak da bebeği görüyor ve bu yüzden de bebeğe çok sinirli. Kaç kere yapma, ya çocuğa bir şey olursa, dedim ama dinletemiyorum.'

İnsanın aklı almıyor ama bu tarz olaylar hiç de az yaşanmıyor ve aileler, 'Bebek beşiğinden düştü' diyerek, işin içinden sıyrılabiliyor bile... Anneye önerim, acilen 4320 sayılı yasadan yararlanması oldu. Konunun ayrıntılarını ise uzmanlardan aldığım bilgiler eşliğinde sizlere aktarıyorum. Çevrenizde böyle istismar edilen bebekler varsa, siz de suç duyurusunda bulunabilirsiniz, lütfen sessiz kalmayın!

SARSILMIŞ BEBEK SENDROMU NEDİR?

Ciddi beyin travmasına sebep olabilen sarsılmış bebek sendromu, bir çocuğun şiddetle sarsılması sonucu ortaya çıkıyor. Genellikle beyin kanaması, beyinde ödem, kafatası kırığı, gözde kanama gibi ciddi boyutta hasarlar meydana geliyor. Ebeveynler bunu genellikle bilinçli yapmıyorlar; neden, çoğu kez bebeğe bakan kişinin stresle baş edememesi oluyor. Tabii, düşük sosyoekonomik düzey, evlilik dışı ilişkiler ve anne-babanın ruh sağlığı da diğer faktörler arasında. Sarsılmış bebek sendromu, çocuk istismarının bir türü. Bebeklerin özellikle yaşama uyum sağlamaya çalıştıkları ve gaz sancılarının da yoğun yaşandığı ilk aylarda ağlamalarının durmadığı, ebeveynler için yorucu olan dönemde ve ilk 6 ayda bu duruma daha sık rastlanıyor.

BULGULARI NELER?

Hafif olan durumlar bulgu da vermeyeceği için hekimler anlamayabiliyor. Ancak sendromdan ciddi şekilde etkilenen bebeklerde çok ağır belirtiler görülebiliyor, hatta bebeğin ölümüyle sonuçlanan vakalar oluyor. Huzursuzluk, titreme, kusma gibi basit belirtilerden letarji, konvülsiyon (bilinç kaybı ve şiddetli kasılma), koma, stupor (tepkinin azaldığı yarı uyku hali) ve ölüme kadar geniş bir yelpaze söz konusu. Bebeklerin yaklaşık yüzde 20'si travmadan sonraki ilk birkaç günde kaybediliyor. Hayatta kalanların büyük kısmı ise öğrenme güçlüğü, davranış sorunları, ileri bilişsel ve gelişimsel gerilik, paralizi ve körlük gibi ciddi travmalarla yaşama devam ediyorlar.

NASIL OLUŞUYOR?

Henüz boyun kaslarının güçlü olmadığı dönemde, ebeveynlerin bir anlık öfkeleri sonucu sarstıkları bebeklerinin başı, öne arkaya çok şiddetli sallanıyor. Sarsılma esnasında beyin de kafatası içerisinde öne arkaya gidiyor. Bebeklerin beyinleri daha yumuşak, sıvımsı bir yapıda olduğu için beyindeki kan damarları ve sinir hücreleri kopuyor. Buna bağlı olarak da beyin kanaması ortaya çıkıyor. Bebeğin gözle görülür bir yarası olmamasına rağmen, beyin ve gözaltı kanamaları gibi bulgular da sarsılmış bebek sendromunu gösterebiliyor.

BEBEKLERİN 3'TE 1'İ HAYATINI KAYBEDİYOR!

Sarsılmış bebek sendromuna maruz kalan bebeklerin yaklaşık 3'te 1'i ölüyor, 3'te 1'i ağır nörolojik engelli kalıyor, 3'te 1'i de bu sarsıcı durumu çok hafif bir şekilde, herhangi bir hasar olmadan atlatabiliyor. Çok genç anne-baba olmuş, eğitimsiz, yoksul, iş yükü fazla, evde çok sayıda çocuğu olan, evlilik dışı birliktelik yaşayan, zaten süregelen ruh sağlığı sorunları olan ebeveynlerin bebeklerini sarsma riski artıyor. Özellikle de yorgun, uykusuz geçen ilk bebeklik döneminde anne-babanın duruma adapte olma zorluğu yaşadığı durumlarda, yani öfkeyi artıran faktörlerin varlığı karşısında gerekli kontrolleri gösteremeyen ebeveynler risk taşıyor. Ciddi sorunlara hatta bebeğin kaybına neden olan bu sendrom için alınması gereken en önemli tedbir ise, anne-babanın hazır olduğunda, isteyerek çocuk yapması ve bakabileceği kadar çocuk sahibi olması. Çünkü önemli olan bu sendromun hiç yaşanmaması.

Sarsılmış bebek sendromu, hayatı tehdit eden bir durum

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ve Çocuk Nörolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serap Uysal:

'Sarsılmış bebek sendromunda bebeğin beyninin sarsılması sonucu solunum ve dolaşım merkezleri hasar görüyor: Beyin ödemi, beyin içi kanama ve kafatası kırıklarına yol açabiliyor. Sonrasında da ortaya çıkan tablo birdenbire kötüleşen, havale geçiren, solunum zorluğu olan, kısacası hayati riskler taşıyan bir durum. Durumu fark eden kişi bebeğin fenalaşması ile birlikte vakit kaybetmeden en yakın hastaneye götürmeli. Böylesine hayati bir durumda yapılabilecek tek müdahale budur. Çoğu zaman bebek sarsılmadan hemen sonra değil bir müddet sonra kötüleşmeye başlar. Bu durumda ailede; 'Hiçbir şeyi yoktu. Birdenbire oldu. Anlayamadık' gibi tepkiler oluşuyor. Bu tip vakalarla karşılaştığımızda durumu adli mercilere bildiriyoruz.'

4320 SAYILI AİLENİN KORUNMASINA DAİR KANUN

Madde 1: Türk Medeni Kanunu'nda öngörülen tedbirlerden ayrı olarak, eşlerden birinin veya çocukların veya aynı çatı altında yaşayan diğer aile bireylerinden birinin aile içi şiddete maruz kaldığını kendilerinin veya Cumhuriyet Başsavcılığı'nın bildirmesi halinde, Sulh Hukuk Hakimi re'sen meselenin mahiyetini göz önünde bulundurarak tedbirlerden bir ya da birkaçına birlikte veya uygun göreceği benzeri başkaca tedbirlere de hükmedebilir.

En çok yaralanma ve ölümün görüldüğü istismar türü

Adli Tıp Kurumu eski Başkanı Prof. Dr. Oğuz Polat:

'Çocuk istismarına yol açan olaylar içinde özellikle küçük bebeklere yönelik yapılan ve ölümün ortaya çıkmasına neden olabilecek en önemli olaylardan birisi çocuğun sarsılması olarak özetlenebilecek sarsılmış bebek sendromudur.

Bebeklerde nasıl gerçekleştiği bilinmeyen beyin kanamaları ve kollarında şiddet uygulandığını gösteren ekimozların olması şeklinde gerçekleşen bu tip olayların istismar olduğu, zaman içinde anlaşılmıştır. Sarsılmış bebek sendromu, özellikle 6 aydan küçük bebeklerde karşımıza çıkan, çocukların maruz kaldıkları kaza dışı yaralanmalar içinde en çok yaralanma ve ölümün görüldüğü olayların başında gelir. Sarsmanın çoğunlukla bebeğin ağlamasını durdurmak veya huzursuzluğunu ortadan kaldırmak amacını taşıdığı düşünülmektedir. Özellikle çocuklardan gelişimlerinin üstünde beklentisi olan ve çocuğun kendi beklentilerini karşılamasını uman ebeveynler ve bakıcılar ciddi istismar potansiyeli taşırlar. Ayrıca, ebeveynin psikiyatrik problemlerinin, çevresel, sosyal ya da ekonomik nedenli stres altında olmalarının impulsif ve agresif davranışları artırdığı bilinir. Birçok olguda, bebeğe doğrudan zarar vermek için mi yoksa sadece susturulmak için mi sarsıldığı açıklanamamaktadır.

BULGULAR HAFİFE ALINABİLİYOR

Bebek klinisyenin karşısına hafif bir göz veya beyin travması ile çıkabileceği gibi, birkaç saat veya hafta sürmüş olabilecek kusma, beslenme zorluğu, kasılma veya huzursuzluk ile de gelebilmektedir. Bulgular doktor tarafından birçok zaman hafife alınmakta ve geçirilen ağır bir viral enfeksiyona bağlanabilmektedir. Çoğu kez bebeğin bakımından sorumlu kişi bulguların neye bağlı olarak geliştiğinden haberdardır. Bu bebekler genellikle, kendi kendine iyileşeceği düşüncesiyle beklendikten sonra, nöbet geçirmekteyken veya koma durumundayken doktora getiriliyor. Solunum güçlüğü, nabzın düşmesi, nefes alamama ve bilinç kaybı sık karşılaşılan bulgular. Birçok uzman, küçük çocukların, trafik kazası gibi olaylar dışında çok nadiren ciddi zararlarla sonuçlanacak kaza kökenli travmaya maruz kaldıkları konusunda hemfikir. Bu yüzden, doğum travması veya kazayı destekleyici başka travmatik bulgunun ve kafatası kırıklarının olmadığı, 1 yaşın altındaki çocuklarda kafa içi kanama ve/veya göz içi kanama varlığında, çocuk istismarı ilk düşünülen tanılardan biri olmalıdır.'

'Anne olunca anladım' Cine 5'te

Anne ve babaların özlemle beklediği, ekranların en sevilen ebeveyn programı 'Anne Olunca Anladım', 15 Mart itibarıyla hafta içi her gün saat 10.55'te CİNE5 ekranlarından canlı yayınlarına başladı... Hamilelik öncesinden başlayarak çocuklu hayata dair, anne-baba olmaya dair her türlü konunun uzmanlar eşliğinde tartışıldığı bu çok özel programı siz de mutlaka izleyin...

HÜLYA YILDIRIM hulya@anneoluncaanladim.com