Sabancı Vakfı, Engellilere Yönelik Kurum ve Projelerinde

[Dogru_Yol 111]

Engellilerle ilgili çalışmalar deyince ilk akla gelen STK’lardan biri olan Sabancı Vakfı, faaliyetlerini çok yönlü olarak sürdürüyor. Burslar, eğitim kurumları, yurtdışı işbirlikleri ve bu alandaki projelere verdikleri desteklerle, pek çok engellinin hayatına artı katan vakıf, kurumlarında ve projelerinde yeni teknoloji ve eğitim metotlarını kullanmaya özen gösteriyor. Sabancı Vakfı Genel Müdürü Hüsnü Paçacıoğlu “Türkiye’de engelliler teknolojilerden yeterince faydalanmıyor ama biz vakıf olarak çalışmalarımıza teknolojiyi en iyi şekilde adapte etmeye çalışıyoruz” diyor.

Sabancı kardeşler hayır işlerini düzenli bir şekilde yürütebilmek amacıyla 1974 yılında Adana’da Sabancı Vakfı’nı kurdu. Bu girişimlerinde de en büyük desteği tüm mal varlığını Vakfa bağışlayan anneleri Sadıka Sabancı'dan aldılar. Sabancı Vakfı 2006 yılında İstanbul’a taşınarak yeni bir döneme girdi, kurumsal kapasitesini artırmak için önemli yatırımlar yaptı. Sabancı Vakfı “Kalıcı Eserler”, “Burslar”, “Ödüller”, ve “Kültür-Sanat Etkinlikleri” alanlarında yürüttüğü faaliyetlerini “Kadınlar”, “Gençler” ve “Engelliler” alanlarındaki programlara odaklanarak genişletti.

Sabancı Vakfı Genel Müdürü Hüsnü Paçacıoğlu hibe programları, seminerler, ortaklıklar gibi yeni uygulamalarla da faaliyetlerin genişletileceğini söylüyor. Engelliler için düzenlemeler yapmanın ek maliyetler getirdiğini, oysa bu yatırımların planlama aşamalarına dahil edilmesi ve altyapı ile birlikte yapılması durumunda ek maliyet olmaksızın gerçekleşebileceğini ifade eden Paçacıoğlu “Vakfımızın katkılarıyla yapılan ve toplumun hizmetine sunulan kalıcı eserlerimizin günümüzün koşullarına uygun modern hizmet vermesine özen gösteriyoruz” diyor.

Türkiye’de engelliler için neler yapılması gerekiyor?

Özellikle kadınlar, gençler ve engellilerin toplumsal hayata katılımlarının tartışmasız artması gerekiyor. Bunun için tüm yaşam alanlarının erişilebilir olmasını sağlamak, hepimizin görevi. Özellikle bu konuda kamu kurumlarına, yerel yönetimlere, vakıflara ve sivil toplum kuruluşlarına önemli görevler düşüyor. Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi 2009 yılında Türkiye tarafından imzalandı. Bu sayede Türkiye’de engellilerin insan haklarının korunması ve geliştirilmesi konusunda uluslararası düzeyde yasal çerçeve kazanıldı.

Bu sözleşme ile;

•Engellilerin yaşamlarına ilişkin yeni bir bakış açısı benimseniyor olacak

•Engelliler sadece tıbbi tedaviye, yardıma, bakıma veya korunmaya muhtaç olan kişiler olarak kabul edilmeyecekler

•Topluma her bakımdan katılımı mümkün olan bağımsız bireyler ve hak sahipleri olarak kabul edilecekler.

Engelliler teknolojinin sunduğu imkanlardan yeterince faydalanıyor mu?

Türkiye’de engellilerin teknolojinin sunduğu imkanlardan yeterince faydalandığı iddia edilemez.

Vakfımızın engellilere yönelik çalışmalarında, mümkün olduğunca teknolojiyi adapte etmeye çalışıyoruz. Sabancı Vakfı’nca oluşturulmuş merkezlerde, Sabancı Vakfı’nca desteklenen hibe projelerinde engellilerin yaşam gelişimi ve katılımı için iyi örneklerin öne çıkmasını sağlıyoruz. Bu konuda hizmet üretenleri ve ihtiyaç duyanları cesaretlendiriyoruz. Diğer taraftan Sabancı Vakfı’nın tüm etkinliklerinde engelliler boyutunu da önemseyerek, toplumumuzda engellilerin yaşama katılması konusundaki anlayış değişikliğine destek sağlıyoruz.

Teknolojinin engelliler yararına kullanılabilmesi için neler yapılmalı?

Gelenekselleştirerek sürdürdüğümüz ve bu yılda ‘Engellilerin İnsan Hakları Avrupa Vakıflar Konsorsiyumu’ kapsamında 10 Aralık 2009’da düzenlediğimiz “Erişilebilir Toplum Yaratmak” seminerimizde öne çıkan bir konuyu paylaşmak istiyorum. Toplum yaşamında alt ve üst yapılarda engelliler için düzenlemeler yapmak tabii ki ek maliyetler getirmektedir. Ancak yeni yapılan her uygulamanın planlama aşamasında engelli boyutunu düşünmek, yapılar, sistemler kurulurken engellilere yönelik işlevlerin ek maliyetler olmaksızın gerçekleşmesini sağlayacaktır. Böylece, toplumun ve engellilerin yaşamı zenginleşecektir. Teknolojinin özel gereksinimi olan bireylerin ihtiyaçları da dikkate alınarak engellilere özel değil, toplumun geneline yönelik ve uygulanması yeterli olacaktır.

Vakfınızın çalışmalarından bahseder misiniz?

Engelli öğrenciler yönelik bursumuz var. Görme, ortopedik ve işitme engelli gruplar içerisinde, ÖSS'de yerleştirme puanı sıralaması açısından her gruptan en üst sıralamada yer alan beşer öğrenciye bu bursu tahsis ediyoruz. Sabancı Vakfı Ödül Programları içinde engelli sporcularımızın başarılarının özel bir yeri var. Dünya Engelliler (Paralimpik) Olimpiyat Oyunlarında derece alan, engelleri kaldıran sporcularımızı ödüllendiriyoruz. Yeni stratejilerimiz kapsamında ‘Kadınlar, Gençler ve Engellilere; eşit fırsatların yaratılmasını ve topluma aktif katılımlarını destekleyen ortamların geliştirilmesine katkıda bulunulmasını’ amaçlıyoruz. Bu amaçla geliştirdiğimiz hibe programlarında kurumlar arası işbirliklerini teşvik ediyoruz. Özellikle engelli kuruluşları ile diğer sivil toplum kuruluşlarının birlikte çalışmasından önemli kazanımların çıktığını görmeye başladık.

2009 yılında “Toplumsal Gelişme Hibe Programı” kapsamında desteklenmeye hak kazanan 5 projeden biri (Altı Nokta Körler Vakfı’nın “Görme Engellilerin İş Yaşamına Entegrasyonu Projesi”) doğrudan görme engellilere yönelik. Diğer üç projede ise proje yürütücüsü kurumlar çalışmalarına engelli perspektifini de ekliyorlar. Bu projeler şöyle: Toplum Gönüllüleri Vakfı’nın “Genç Alan Projesi”, KAMER Vakfı’nın “Engeller Kalkıyor Projesi” ve TOKAGEDER Derneği’nin “Engellilere Hizmet, Kadınlara ve Gençlere İstihdam Projesi”. Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi'nin ülkeler tarafından onaylanması ve uygulanmasının teşvik edilmesi amacıyla oluşturulan ‘Engellilerin İnsan Hakları Avrupa Vakıflar Konsorsiyumu’nun kurucu üyesiyiz. Konsorsiyum, Engelli Hakları Sözleşmesinin hayata geçmesini yaygınlaştırmak amacıyla bilgi paylaşım toplantıları ve sempozyumlar düzenliyor. Engelli hakları konusunda yürütülen en iyi projelerin raporlama çalışmasını yürütüyor. 2009 yılı başından itibaren Anne Çocuk Eğitim Vakfı’nın (AÇEV) “Kentsel Alanda Kadınların Çok Yönlü Güçlendirilmesi” adlı projesini 3 yıl süreyle Hibe Programları kapsamında desteklemekteyiz. Bu proje, 15 yaş üzeri kadınlara okuma-yazma becerisi kazandırmanın yanı sıra, haklar konusunda bilgi ve bilinç düzeyini artırmayı, toplumsal bütünleşmeyi sağlamayı, engelli haklarıyla ilgili bilgi ve duyarlılık geliştirmeyi hedefliyor. Ayrıca, proje kapsamında ortopedik engelli, okuma-yazma bilmeyen kadınların eğitime katılımının sağlanması konusunda çalışmalar da yürütülüyor. Türkan Sabancı Görme Engelliler İlköğretim Okulu ve İş Okulu, Sabancı Vakfı ve ABD’deki Perkins Görme Engelliler Okulu işbirliği protokolu imzaladı. Türkiye'de bir ilk olan Perkins ile işbirliği sayesinde Vakfımızın yaptırmış olduğu Türkan Sabancı Görme Engelliler İlköğretim Okulu ve İş Okulu öğretmenleri ile dünyaca ünlü Perkins Öğretmenleri, bilgi birikimi ve tecrübelerini paylaşma fırsatı buluyor ve kendilerini geliştiriyorlar. Değişim programı kapsamında da Türkan Sabancı Görme Engelliler İlköğretim Okulu ve İş Okulu’ndan bir öğretmen bir yıl boyunca Amerika’da Perkins Görme Engelliler Okulu’nun Liderlik Programı’ndan yararlanacak. Proje kapsamında ayrıca, Perkins’de geliştirilen ve uygulanan teknolojilerin transferi konusunda da çalışmalar yapılacak. Sabancı Vakfı’nın yaptırdığı, engellilere yönelik en önemli kalıcı eserlerden biri olan Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı-Metin Sabancı Cerebral Palsy Eğitim ve Araştırma Enstitüsü 1996 yılından beri hizmet veriyor. Kullanım hakkını Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı’na devrettiğimiz bu Merkez, spastik çocukların erken yaşta eğitilerek ve çeşitli beceriler geliştirerek topluma kazandırılmaları amacını taşıyor. Aynı zamanda bu merkezde spastik çocukların ve gençlerin daha iyi koşullarda bakımı, tedavisi ve üreticiliğe dönük mesleki eğitimi almaları sağlanıyor. Enstitü’nün yeniden yapılanma çalışmaları kapsamında ana, ilkokul ve meslek lisesi açılması da planlanıyor.

Bu projeler arasında teknolojiyle ilgili olanlar hakkında biraz daha bilgi verebilir misiniz?

Vakfımızın katkılarıyla yapılan ve toplumun hizmetine sunulan kalıcı eserlerimizin günümüzün koşullarına uygun modern hizmet vermesine özen gösteriyoruz.

Türkan Sabancı Görme Engelliler İlköğretim Okulu ve İş Okulu, Perkins Görme Engelliler Okulu ile müşterek programlar yürüterek, gelişmiş uygulama ve deneyimleri ülkemize taşıyor. Nisan ve Kasım 2009’da Perkins yetkililerince Türkan Sabancı Görme Engelliler İlköğretim Okulu öğretmen, stajyer ve engelli öğrencilerin ailelerine birer haftalık eğitim programı uygulandı. Ayrıca, Perkins uzmanları sınıf gözlemlerinde de bulunarak gerek sınıf öğretmenlerine, gerekse fizyoterapistlere oryantasyon verdiler. Teknoloji transferi konusunda çalışmalar devam ediyor.

Sevil Sabancı Altı Nokta Körler Eğitim ve Kültür Merkezi bünyesinde radyo istasyonu, müzik kaydı stüdyosu, konuk evi, sesli ve kabartma kütüphane, bilgisayarlı kabartma matbaası, kasetlik ve kaset çoğaltma makinesi, spor salonu, kafeterya ve her türlü sunumun yapılabilmesine olanak sağlayan 200 kişilik konferans salonu ile çeşitli hizmet üniteleri ve bürolar yer almaktadır. Bu teknolojik altyapı, ihtiyaç sahiplerine kültürel ve sosyal gelişimleri ve yaşama katılımları için geniş olanaklar sunmaktadır.

Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı - Metin Sabancı Cerebral Palsy Eğitim ve Araştırma Enstitüsü’nde uygun spor olanakları, hidroterapi havuzu, seramik atölyeleri, yürüme analizi teçhizatları gibi olanaklar sunulmaktadır. Ayrıca, uluslararası standartları dikkate almak suretiyle yeniden yapılanma çalışmaları kapsamında hizmet ağının teknolojik gereksinimlere paralel olarak genişletme çalışmaları hızla devam ediyor.

Dilek Sabancı Gülen Yüzler Mesleki Rehabilitasyon ve İşyeri Merkezi, engelli insanlarımızın meslek sahibi olarak üretken bireyler haline gelmelerine olanak veren ülke çapında ilk korumalı işyeri merkezi ve ilk denemedir. Ayrıca Grafik, Baskı, Dikim İşleri, Fotokobi Kağıdı kesme ve paketleme, Artık Kağıt Dönüşümü ve spariş üzerine Ağ Örme olmak üzere birden fazla konuda faaliyet gösteren tek merkezdir.

Hüsnü Paçacıoğlu / Sabancı Vakfı Genel Müdürü

Bülent Altaç

Kaynak