Çalışma Hayatında Engelli Hakları Ve İş Güvencesi

[k@lpsizim_85 100]

Özürlülere ilişkin olarak Anayasa’dan başlamak üzere çeşitli kanunlarda özel düzenlemeler yer almaktadır. Özürlülere yönelik olarak temel düzenleme, 5378 sayılı Özürlüler Kanunu olup, bu kanun 7.7.2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bunun dışında, başta İş Kanunu olmak üzere muhtelif kanunlarda özürlülere ilişkin hükümler bulunmaktadır.

1982 Anayasa’sının özellikle 50 ve 61. maddelerinin engellilere ilişkin olduğu görülmektedir:

Madde 50 – Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz.

Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.

Madde 61 – Devlet harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleriyle, malul ve gazileri korur ve toplumda kendilerine yaraşır bir hayat seviyesi sağlar.

Devlet, sakatların korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirleri alır.

Özürlülere yönelik temel düzenlemelerden biri de, 5378 sayılı Özürlüler Kanunu olup, bu kanun 7.7.2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu Kanunun amacı; özürlülüğün önlenmesi, özürlülerin sağlık, eğitim, iyileştirme, istihdam, bakım ve sosyal güvenliğine ilişkin sorunlarının çözümü ile her bakımdan gelişmelerini ve önlerindeki engelleri kaldırmayı sağlayacak tedbirleri alarak topluma katılımlarını sağlamak ve bu hizmetlerin koordinasyonu için gerekli düzenlemeleri yapmaktır (md.1).

5378 sayılı özürlüler Kanunu’nun 14. maddesinde engellilerin istihdamına ilişkin aşağıdaki hükme yer verilmektedir:

MADDE 14.- İşe alımda; iş seçiminden, başvuru formları, seçim süreci, teknik değerlendirme, önerilen çalışma süreleri ve şartlarına kadar olan safhaların hiçbirinde özürlülerin aleyhine ayrımcı uygulamalarda bulunulamaz.

Çalışan özürlülerin aleyhinde sonuç doğuracak şekilde, özrüyle ilgili olarak diğer kişilerden farklı muamelede bulunulamaz.

Çalışan veya iş başvurusunda bulunan özürlülerin karşılaşabileceği engel ve güçlükleri azaltmaya veya ortadan kaldırmaya yönelik istihdam süreçlerindeki önlemlerin alınması ve işyerinde fiziksel düzenlemelerin bu konuda görev, yetki ve sorumluluğu bulunan kurum ve kuruluşlar ile işyerleri tarafından yapılması zorunludur. Özürlülük durumları sebebiyle işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan özürlülerin istihdamı, öncelikle korumalı işyerleri aracılığıyla sağlanır.

Korumalı işyerleriyle ilgili usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Özürlüler İdaresi Başkanlığınca müştereken çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Ayrıca, 5378 sayılı Kanununun 20. maddesi hükmü ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda aşağıdaki şekilde bir değişiklik yapılmıştır:

MADDE 20.- 14.7.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 53 üncü maddesinin başlığı ve birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Özürlülerin Devlet memurluğuna alınmaları:

Mevzuata uygun olmak kaydıyla; özürlülerin mesleklerine uygun münhal kadrolara atanması, mesleklerini icra veya infaza yardımcı araç ve gerecin kurumlarınca temin edilmesi esastır. Özürlülerin Devlet memurluğuna alınma şartları ile hangi işlerde çalıştırılacakları, mesleklerini icra ve infazda hangi yardımcı araç ve gereçlerin kurumlarınca temin edileceği, zihinsel özürlülerin hangi görevlere atanmasında asgari eğitim şartından istisna edileceği hususları Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Özürlüler İdaresi Başkanlığı ve Devlet Personel Başkanlığınca müştereken hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.

İŞ GÜVENCESİ KAVRAMI

İş güvencesi kısaca makul ve geçerli bir sebep olmadan işçinin sözleşmesine son verilememesi demektir. Milletler arası Çalışma Teşkilatı’nın 158 sayılı Hizmet İlişkisine İşveren Tarafından Son Verilmesi hakkındaki Sözleşmesi’nin 4.maddesi, ‘işçinin kapasitesine veya işin yürütümüne veya işyeri gereklerine dayalı geçerli bir son verme nedeni olmadıkça hizmet ilişkisine son verilmez’ hükmünü getirmiştir.

İş güvencesi hükümlerinden faydalanabilmek için; 30 veya daha fazla işçi çalıştıran bir işyerinde çalışmak, en az 6 aylık kıdeme sahip olmak, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışmak ve işletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili veya yardımcısı ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekili konumunda bulunmamak gerekir.

Bahsi geçen işçinin altı aylık kıdemi, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap edilir.

İş güvencesinden yararlanacak olan işçiler İş Kanunu ve Basın İş Kanunu kapsamında olanlardır. Süresi belirli sözleşmeyle çalışanlar da kapsam dışı bırakılmıştır. Ancak zincirleme iş sözleşmeleri baştan beri süresi belirsiz sayılacağından, bu durumdakiler iş güvencesinden yararlanabilirler.

işverenle aranızda yapılmış olduğu iş sözleşmesi hükümleri ne olursa olsun Kanun hükümleri önceliklidir. 6 aylık kıdeminiz dolmuşsa ve işyerinin, büyük bir ihtimalle toplam personel sayısı da 30’ u geçtimişse iş güvencesi kapsamında olacaksınız. Haklarınızı sonuna kadar arayınız.

Sosyal Güvenlik Uzmanı

[Guest ELWAN]

21 yıldır engelliyim daha doğru dürüst haklarımın ne olduğunu bilmiyorum.

verdiğin bilgiler için tşkler gülsüm.

[Sumeye 55]

Bize ayit hakları örenip uygulamamız gerek güzel bilgiler için tşk Gülsüm

[aytac55 2]

Bilgiler ve paylaşım için tesekkürler...