Kabızlık Sorunları Ve Tedavi Yöntemi

[zehra 0]

KABIZLIK

Beslenme yoluyla alınan gıdalar tüm sindirim kanalı boyunca öğütülerek yapıtaşlarına ayrılmakta, bunlar arasından vücudun ihtiyacı olan maddeler kana geçmekte ve lif adı verilen ve daha fazla parçalanamadığından kana geçemeyen, vücut için o anda gereksiz olan veya zararlı olabilecek maddeler sindirim kanalının kalın bağırsak kısmına aktarılmaktadır. Kalın bağırsağa ulaşan bu maddelerin içerdikleri sıvı bağırsağın bu bölümünde kısmen kana geçmekte ve kalın bağırsakta ilerleme devam ettikçe dışkı adı verilen artıklardan oluşan madde son şeklini almaktadır. Dışkı kalın bağırsağın en son kısmında depolanmakta ve belli bir süre sonunda oluşan "dışkılama refleksi" insanın dışkılama ihtiyacı hissederek bu artıkları dışkılama yoluyla vücuttan atmasını sağlamaktadır.

Dışkılama işlevinin başlamasında dışkının yapısal özellikleri çok önemlidir. Lif ve sıvı içeriği uygun olmayan bir beslenme tarzı veya kalın bağırsak hareketlerinin bozulmasına neden olabilecek herhangi bir etken dışkılama işlevini olumsuz etkilemekte ve kabızlık adı verilen sorunun ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

Özellikle kadınlar kabızlık şikayetini daha sık yaşamakla beraber bu sorun çoğu insanın hayatının belli bir döneminde yaşadığı ve alınacak basit önlemlerle kendiliğinden düzelme ihtimali yüksek bir sorundur.

Kabızlığın Tanımı

Genel olarak söylemek gerekirse, bir insan dışkılama esnasında zorlanıyorsa, yani bu işlevi uzun bir sürede ve efor sarf ederek gerçekleştiriyorsa bir kabızlık durumunun varlığından söz edilebilir. Öte yandan bir insanın bağırsaklarının normal şartlarda haftada en az üç kez boşalması kalın bağırsakların işlevlerini sağlıklı bir biçimde sürdürmeye devam etmeleri açısından önemlidir. Daha az sayıda dışkılama kalın bağırsağın son kısmında atılmadan bekleyen dışkının bir süre sonra sıvı içeriğinin giderek azalmasıyla sertleşmesine neden olmakta ve bu şekilde oluşan kitle daha ciddi sorunlara yol açabilmektedir.

Dışkılama işlevleri incelendiğinde insanların yaklaşık %90'ının günde üç kez ile haftada üç kez arasında dışkılama işlevinde bulundukları görülmektedir.

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı'na başvuran kadınların yaklaşık %10'u kabızlık sorunu yaşadıklarını belirtmektedirler. Yaş ilerledikçe bu sorunu yaşama olasılığı daha da artar.

Kabızlığın Nedenleri

Kabızlık çok çeşitli etkenlere bağlı olarak ortaya çıkabilen bir sorun olmakla beraber bu etkenlerin önemli bir kısmı selim tabiyatlıdır.

Bazı durumlarda kabızlık doğum kontrol hapı, demir ilacı, antidepresan (depresyon tedavisinde kullanılan ilaç), ağrı kesici, alüminyum ve kalsiyum içerikli antiasit (asit azaltıcı ilaç) mide ilaçları, uzun süreli laksatif (kabızlığı giderici) kullanımına bağlı meydana gelmektedir. Bu ilaçların doktor önerisiyle değiştirilmesi veya kesilmesi sorunu ortadan kaldırır.

Kabızlık sorunu yaşayan kadınların önemli bir kısmı liflerden zengin gıdalarla düzenli olarak beslendiklerinde, günlük sıvı alımlarını artırdıklarında ve günlük kısa mesafe yürüyüşleri şeklinde basit egzersizler uygulama alışkanlıkları edindiklerinde bu sorundan kurtulabilmektedir. Bazı durumlarda bu önlemlere ek olarak laksatif adı verilen dışkılamayı kolaylaştırıcı ilaçlara başvurulması gerekebilmektedir.

Bazı durumlar ise nedenin ortaya çıkarılması için ileri incelemelere başvurulmasını gerektirebilmektedir.

Aşağıdaki durumlar kabızlık sorunu yaşayan bir kadının İç Hastalıkları Uzmanına başvurmasını gerektirir:

• Kabızlık sorununun basit önlemlere ve ilaç tedavisine cevap vermemesi
• Dışkıda kan görülmesi
• Dışkılamanın ileri derecede ağrılı olması
• Kabızlık ve ishal ataklarının birbirini takip etmesi
• Kabızlıkla beraber vücutta bir sorun olabileceğini düşündüren başka belirti ve bulguların olması

Bu tür durumlarda İç Hastalıkları Uzmanı yaptığı değerlendirme sonrası direkt tedaviye başlayabilir, bazı ileri incelemelerin yapılmasını isteyebilir veya bir Genel Cerrahi veya Gastroenteroloji Uzmanı muayenesi yapılmasını önerebilir.

Kabızlık Tedavisinde Kullanılan İlaçlar

Yukarıda belirtildiği gibi kabızlık çoğu durumda alınan basit önlemlerle giderilebilen bir sorundur. Bazı durumlarda ise laksatif adı verilen ağızdan alınan ilaçlar sorunun çözülmesinde oldukça faydalı olabilir.

Şu anda eczanelerde laksatif olarak kullanıma sunulmuş oldukça fazla sayıda ilaç vardır. Bu ilaçları temel olarak iki gruba ayırmak mümkündür: uyarıcı laksatifler ve mekanik laksatifler. Uyarıcı olanlar kalın bağırsağın hareketlerini uyararak kabızlığı gideren ilaçlardır. Bu ilaçlar kabızlık sorununu çözmede oldukça etkili olmalarına karşın belli bir süre sonunda bağırsağı bu maddelere karşı bağımlı hale getirerek "bağırsak tembelliğine" yol açabildiklerinden kısa süreli kullanılmaları gerekmektedir. Bu ilaçlar ayrıca bağırsak kramplarına ve fışkırır tarzda dışkılama gibi yan etkilere de neden olabilmektedirler.

Mekanik laksatifler ise kabızlık sorununu dışkının niteliklerini değiştirerek çözerler. Bu ilaçlar kalın bağırsağın doğal hareketlerini etkilemediklerinden yan etkileri daha azdır ve daha uzun süreli kullanılabilirler.

Diğer bir çözüm de lavman adı verilen uygulamalardır. Makattan kalın bağırsak içine verilerek uygulanan bu ilaçlar doktor önerisiyle belli aralıklarla uygulandıklarında özellikle uzun zamandan beri dışkılamanın gerçekleşemediği durumlarda oldukça etkili olabilirler.

Kabızlık Sorununu Daha Az Yaşamak İçin Neler Yapılabilir?

Dışkılama ihtiyacı uzun süreli ertelenmemelidir. Çoğu insan yemekten ve özellikle de kahvaltıdan yaklaşık 30 dakika sonra dışkılama ihtiyacı hisseder.

Düzenli egzersiz yapmak kalın bağırsak hareketlerinin düzenli olmasında son derece önemlidir.

Lifli gıdaların ve sıvı alımının artırılması dışkının yumuşak olması ve dışkılama refleksinin daha kolay uyanması açısından son derece önemlidir.

[yarali kalp 13]

Felçlilerde Kabızlık Sorunu ve Çözümü

Hareket fonksiyonu engellenen kişilerde vücudun bazı iç fonksiyonları da olumsuz etkileniyor. Bağırsak sistemindeki sorunlar bunlardan biri. Görünür rahatsızlığı olmayan kişiler için bile büyük önem taşıyan doğru beslenme, bazı vücut fonksiyonları engellenmiş kişilerde daha da önem kazanıyor. Felçli hastalarda genellikle yanlış beslenmeye bağlı bağırsak sorunu olarak kabızlık görülebiliyor. Kabızlık; haftada üç kez den az dışkılama haline veya üç gün ya da daha fazla süreyle hiç dışkı yapmama durumuna deniliyor.

Acıbadem Hastanesi Bakırköy Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Nadir Kaya felçlilerde bağırsak problemleri ile ilgili şu bilgileri veriyor:

“Kabızlık alınan gıdalara bağlı olarak gelişebilir. Bunun için bol sıvı alınması, lifli gıdalarla (sebze-meyve ağırlıklı) beslenilmesi, kepek ekmeği yenmesi, beslenmede çeşitliliğe dikkat edilmesi, mümkün olabildiğince egzersiz yapılması gerekir. Bitkisel kaynaklı ürünler kabızlığı önlemede rahatlıkla kullanılabilir. Ama öncelikle doğal dışkılama tercih edilmelidir.”

Bol sıvı, lifli gıda ve egzersiz kadar, aynı saatte tuvalete gitme alışkanlığı yani tuvalet eğitimi de kabızlıktan kurtulma açısından önem taşıyor. Felçli hastalarda bunu sağlamak bakıcılarına düşüyor.

Prof. Dr. Kaya; “Kabızlık kanser, hipo-tiroid gibi bir hastalığın belirtisi de olabilir. Bu nedenle öncelikle kabızlığı yapan neden bulunmalı, tedaviye daha sonra geçilmelidir” diyor.

Kabızlık kadar ishal de önem taşıyor. Prof. Dr. Kaya, ishali olan kişinin de süratle hekime başvurması ve ishal nedenlerinin araştırılması gerektiğini belirterek, şunları söylüyor:

“Nedeni belli olana kadar, hastaya kesinlikle ishal kesici ilaç verilmemeli. Sıvı kaybı önlenmelidir. Ancak, sadece su yeterli olmayacağı için, su, şeker, karbonat karışımı sıvı içirilmelidir. Çocuklarda sıvı kaybı tehlikeli olacağından damardan sıvı verilmesi gerekebilir.”

Ayrıca, ağız ya da dışkı yolu ile bulaşan parazitlerin de bağırsak bozukluğuna neden olabileceğini belirten Prof. Dr. Kaya; “Bağırsak asalakları, karın ağrısı, bulantı, kusma, ağza salya gelmesi, bağırsak tıkanması, anüste kaşıntı, emilim bozukluğu, kilo kaybı yapabilirler” diyor.

Acıbadem Hastanesi Bakırköy Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Nadir Kaya

[yarali kalp 13]

Bağırsak Eğitimi

BARSAK EĞİTİMİ;

Boşaltım ihtiyacını kontrol edemeyen hastalara eğitim yoluyla normal boşaltım alışkanlığının tekrar sağlanması için beslenmenin düzenlenmesi ve hijyenik bakımı kapsayan işlemlerdir.

Barsak eğitiminin uygulandığı durumlar;

-Boşaltımı kontrol edememe

( Dışkı kaçırma )

-Omurilik yaralanmaları

-Kabızlık şikayetleri

-Diğer...

· Problem tespit edildiğinde önceki boşaltım alışkanlığınızı göz önünde bulundurulmalı ( haftada kaç kez boşaltım? Saat kaçta? )

· Şu anda kaçırma oluyorsa ne zaman oluyor ( Sabah mı? Öğle mi? Akşam mı? Yemeklerden ne kadar sonra?) kayıt edilmeli

· Dışkının özelliği nasıl ( Rengi? Kıvamı? Kanlı mı? ) kayıt edilmeli

· Elde ettiğiniz bilgiler doğrultusunda her gün yemeklerden yarım saat sonra 30 dakika kadar tuvalet ya da komod da oturulmalı

· Bası yarası oluşmaması için

Komod da sürtünmelerden kaçınılmalı

· Bu işlemden 15 dakika önce saat kadranı yönünde karına hafif masaj yapılarak barsak hareketleri uyarılabilir

· İşleme yardımcı olmak için her gün aynı saatlerde yemek yemeye çalışılmalı

· Sindirime yardımcı lifli ve posalı gıdalar alınmalı ( kepekli ekmek, sebze, meyve gibi..)

· Mümkünse meyveleri kabukları ile tüketilmeli

· Her gün saat 19.00 ( yatmadan üç saat öncesine ) kadar düzenli aralar ile 8- 10 bardak su alınmalı

· Düzenli egzersiz yapılmalı

· Sağlık ekibi ve ailenizle işbirliği içinde olunmalı

· Komod, sürgünün temizliğini önce çamaşır suyu sonra sabunlu su ve en son sıcak su ile iyice durulayarak yapılmalı

· Tuvalet temizliğine çok önem verilmeli